Aydınlatma Terimleri

Her sektörde olduğu gibi Aydınlatma sektöründe de tahmin edeceğiniz üzere bir sürü terim bulunmaktadır.

Watt: Elektronik cihazları saatte ne kadar elektrik tükettiğini ifade eden terimdir. Uluslararası standart güç birimidir.

Lümen (Işık Akısı): Lümen bir ışık kaynağının saniyede yaydığı ışık miktarını ifade etmektedir. Lümeni ışık gücü olarak düşünebiliriz. Eğer bir ürünün ışık kaynağının lümenini öğrenmek isterseniz “Küre” adı verilen özel bir ekipman ile ölçmeniz gerekmektedir. Kısaltması “lm” dir.

Lux / Lüks / Aydınlatma: Aydınlatma, bir yüzeye düşen ışık akısı miktarını tanımlar. Aydınlatma birimi lux’tür ve lx olarak kısaltılır. İlgili standartlar, konuma ve faaliyete göre değişmektedir. (EN 12464-1 İç Mekan Aydınlatma Standardı, EN 12464-2 Dış Mekan Aydınlatma Standardı, EN 12193 Spor Tesisi Aydınlatması) Aydınlatma değerleri, ışık kaynağından uzaklaştıkça azalacaktır. 1 lux, metrekare başına 1 lümene eşittir. 1 kandela ışık şiddeti, 1 metre mesafede 1 lux ışık seviyesi sağlar.

Kandela (Candela): Işığın şiddetini belirten ifadedir. Bir ışık kaynağının ne kadar parlak olduğunu gösterir. Işık yoğunluğunun da belirlenmesinde temel ölçüm olarak kullanılmaktadır. Kısaltması “cd” dir.

Kısacası; Lux, aydınlatılan yüzeyin ne kadar parlak olduğunu, Lümen, ışık kaynağının ne kadar ışık verdiğini, Kandela ise ışığın belirli bir yöndeki yoğunluğunu belirtir.

Renk Sıcaklığı (CCT): Işık kaynaklarının rengini sayısal olarak ifade etmek için kullanılır. Kelvin (K) ile ifade edilir. Renk ısısı aralığı 1000K ile 10000K arasındadır. Renk ne kadar kırmızı ise Kelvin derecesi o kadar düşük, renk ne kadar mavi ise Kelvin değeri o kadar yüksek olur. Örnek olarak 3000K renk ısısı Gün Işığı olarak geçmektedir. 6500K ise Beyaz olarak geçmektedir. Bu ısılar 1000’e doğru gittikçe kırmızılaşır, 10.000’e doğru gittikçe mavileşir. 

Bu tür renk sıcaklığı aralığına sahip ürünlerini websitemizde görmek için tıklayın!

Renksel Geriverim İndeksi (CRI): Renksel Geriverim İndeksi bir ışık kaynağının; herhangi bir objenin renginin, insan gözü ile nasıl görüldüğünü ve renk tonlarındaki ince farklılıkların ne kadar iyi ortaya çıktığını açıklar. Çeşitli nesnelerin renklerini aslına uygun (doğal görünüm) olarak ortaya çıkarabilmenin nicel bir ölçüsüdür. Işığın kalitesini ölçmek ve bunu sürdürebilmek için bu değer önemlidir. Çalışma alanları için önerilen minimum değer 80 CRI’dır.

Işık kaynakları renksel geriverim seviyelerine göre:

CRI > 90 çok iyi renksel geriverim

CRI >80 iyi renksel geriverim

Işık Çıkış Oranı (LOR): Aydınlatma ürününün toplam ışık çıkışının, lambanın içindeki ışık akısına bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Bu oran, aydınlatma armatürünün performansını tanımlamaktadır. Bize ışıktaki kayıp olan miktarını gösterir. Aydınlatma armatürü seçerken, tasarımcılar için en önemli faktör ışık çıkış oranıdır. Işık çıkış oranı, yüzde olarak ifade edilir ve bu oran yüksekse aydınlatma armatürü enerji tasarrufu ve ışık açısından daha iyidir.

RGB: Kırmızı, Yeşil ve Mavi anlamına gelir. Bunlar, renk sisteminin üç ana rengidir. RGB, renkli aydınlatma için kullanılır ve bu üç ana renk ile milyonlarca farklı ışık rengi oluşturmanıza olanak tanımaktadır.

UGR: UGR, aydınlatma armatürlerinden kaynaklanan parlamayı hesaplama yöntemidir. Bir ofis ortamında, armatürün “düşük kamaşma” olarak sınıflandırılabilmesi için masa hizasında UGR seviyesinin 19’un altında olması gerekir.

Titreme (Flicker): Flicker, ışığın parlaklığının hızla ve tekrar tekrar değişmesi sonucu oluşan ışık titremesidir. Işık titremeleri, ışığa duyarlı bir sensör ve Osiloskop kullanılarak ölçülebilir.

Bakım Faktörü: Bakım faktörü, aydınlatma armatürünün eskimesi veya kirlenmesinden dolayı zamanla oluşan ışık kaybını ifade eder ve kayıp faktörü olarak da bilinir.

Kamaşma: Parlak bir ışık kaynağı veya onun yansıması insan gözü üzerinde etkide bulunur ve göz o parlaklık seviyesine adapte sağlar. Bu durumda ortamda bulunan nesnelerin veya çalışma alanının, koyu ve yansıma oranı düşük bölgelerini görmek zorlaşır. Bu durum kamaşma olarak adlandırılır. Kamaşma sorunu yaşamamak için, aydınlatması sağlanacak bölgeye bir tane yüksek güçlü ürün yerine birkaç tane ürün ile aynı gücü elde ederek uygulama sağlanmalı, ışık kaynaklarının lens veya reflektör kullanarak ışığı kontrol edilmeli, çalışma yüzeyleri daha az parlak ve yansıması düşük malzeme kullanarak oluşturulmalıdır.

Işıksal Verim: Bir ışık kaynağının yaydığı ışık akısının, kaynağın harcadığı güce bölünmesi ile elde edilen değerdir. Harcanan elektrik gücünün, hangi oranda ışığa dönüştüğünün matematiksel ifadesidir. Etkinlik faktörü olarak da isimlendirilir. Sembolü η işaretidir ve birimi lümen/watt (lm/w)’dır.

Aydınlatma uygulamalarında talep edilen veya elde edilen ışıklık değeri doğrudan kaynağın gücü ile orantılıdır. Güçlü bir kaynak fazla ışıklık akısı demektir. Ancak gücü, başka bir kaynaktan fazla olan bir ışık kaynağı her zaman daha fazla ışık akısı verecek denemez.

Buradaki önemli nokta kaynağın ışıksal verimliliğidir, yani birim watt başına verdiği ışıklık miktarıdır. Kaynaklar aynı güçte olup birbirinden farklı ışık akısı verebilir. Örneğin; 40W akkor telli standart bir ampul ortalama 400lm ışıklık verirken, aynı güçteki 40W led ampul ortalama 2800lm ışıklık vermektedir. Farklı ürün gruplarından ziyade aynı gruptaki iki ürün de aynı güçlerde farklı ışıklıklar verebilmektedir. Uygulamalarda yüksek verimlilikte ürünler tercih edilmeli, daha düşük güçlerde daha yüksek ışık akıları kullanılarak enerji verimliliği arttırılmalıdır.

Günümüzde aydınlatma; fabrikalar, avmler, oteller, restaurantlar, sokak ve caddeler, hastaneler, otoparklar, park ve bahçeler vb. günlük hayatta kullandığımız ve içinde bulunduğumuz birçok yapıda ve alanda, gelişen teknoloji ile beraber farklı ürün grupları kullanılarak farklı amaçlara uygun olarak yapılmaktadır. Bu noktada ergonomik açıdan en doğru aydınlatmayı sağlamak için öncelikle aydınlatma amacına uygun olacak şekilde tasarım sağlanmalıdır.

Aydınlatmanın ne amaçla yapılacağı belirlenmeli, doğal ışık kaynaklarından ne kadar yararlanıldığı, kullanılacak ışık kaynaklarının ışıklık dağılımları ve bu ürünlerin nesneler üzerinde renksel geriverim değerleri, alanlardaki yapıların, nesnelerin ışığı yansıtma ve yutma değerleri, ışıklığın doğrudan insan gözüne etki ederek sebep olduğu kamaşma önlemleri, ışık kaynaklarının homojen yapıda dağılımı, enerji verimliliği gibi tüm parametrelerin değerlendirilerek tasarımın yapılması gerekmektedir.

Armatür Verimi: Armatürden çıkan toplam ışık akısının armatürün içindeki lambaların toplam ışık akısına oranıdır.